ساختمان و اجزای داخلی تخم مرغ
ساختمان و اجزای داخلی تخم مرغ : تخم مرغ کامل از سه قسمت تشکیل شده که شامل زرده سفیده و پوسته است که توضیح داده می شوند.
۱:زرده
وزن زرده تقریبا نصف وزن سفیده اما ارزش غذایی آن بیشتر از سفیده است. تقریبا تمامی چربی موجود در تخم مرغ در زرده وجود دارد. این قسمت علاوه بر نقش تغذیه ای حاوی ایمونوگلوبین به داخل زرده به طور انتخابی انجام شده از این رو تراکم آن در زرده بیشتر از سرم خون مرغ تخمگذار است. مواد معدنی ویتامین ها و رنگدانه های زرده بر خلاف پروتئین و لیپید آن به میزان زاد تحت تاثیر جیره غذایی قرار دارند. در تخم مرغ بدون نطفه تنها بخش زنده زرده و زیر یک لایه غشای ویتلین قرار دارد که به صفحه زاینده معروف است و با چشم غیر مسلح دیده می شود .زرده ی تخم مرغ توسط غشایی ظریف نازک و با خاصیت کشسانی و به نام غشای ویتلین پوشیده شده است. این غشا در تخم مرغ های کهنه ظرافت نازکی خاصیت کشسانی و آسیب پذیری بیشتری دارد و باعث پخش شدن زرده می شود.
ساختمان و اجزای داخلی تخم مرغ
۲:سفیده
حدود ۵۹ درصد از وزن تخم مرغ را در بر می گیرد . ۸۷ درصد وزن آن را آب ۱۱ درصد را پروتئین و یک درصد دیگر را کربوهیدرات تشکیل می دهد . سفیده از چهار لایه تشکیل شده که از خارج به داخل شامل سفیده رقیق خارجی سفیده غلیظ یا متراکم سفیده رقیق داخلی و لایه شالاژ است .لایه ی شالاژ نازک ترین لایه که از سفیده متراکم دارد و به غشای ویتلین می چسبد .سه لایه اول در مگنوم و لایه شالاژ در انفاندیبولوم ساخته می شود. تفاوت سفیده های رقیق و غلیظ در میزان آب و تراکم پروتئین است. سفیده نقش های متعددی دارد که از آن جمله می توان به جلوگیری از انتقال ضربه به جنین خاصیت باکتری کشی به عنوان منبع غذایی برای جنین و به عنوان بستری مناسب برای شکل گیری غشا های پوسته اشاره نمود.
سفیده تقریبا چربی ندارد و تراکم املاح و ویتامین های آن کمتر از زرده است. سفیده حاوی ایمونوگلوبولین های IgAو IgM است که به طور عمده در جوجه های تازه از تخم در آمده نقش ایمنی موضعی در دستگاه گوارش را دارند. شالاژ بخشی از سفیده است که از رشته های پروتئینی از نوع اوومیوسین که به دور هم تافته شده تشکیل می شود و در تثبیت زرده و موقعیت مرکزی تخم مرغ نقش دارد.
ساختمان و اجزای داخلی تخم مرغ
۳: پوسته تخم مرغ از دو جزء آلی و غیر آلی تشکیل می شود .بخش آلای آن شامل غشا های پوسته هسته های پستانی ماده زمینه ای پوسته و کوتیکول است. اگر چه بخش آلی آن بخش کوچکی از پوسته را تشکیل می دهد اما در شکل گیری و استحکام پوسته آهکی نقش بسیار مهمی دارد .غشاهای پوسته از دو لایه داخلی و خارجی تشکیل شده که در تمامی قسمت های پوسته به جز انتهای بزرگ آن بهخ یکدیگر متصل اند .جدایی آن ها در این قسمت یک اتاقک هوایی را می سازد . هر دو لایه از رشته های پروتئینی که از غدد دیواره تنگه ترشح می گردند تشکیل شده اند و نوار های لیزینی و دی سولفیدی باعث اتصالات عرضی بین این رشته ها می شوند. غشا های پوسته هرگز در شرایط طبیعی آهکی نمی شوند بلکه به عنوان بستری برای رسوب املاح کلسیم عمل می کنند.
هسته های پستانی قسمت های تغییر یافته ای از رشته های پروتئینی غشای پوسته اند که از موکوپلی ساکارید و پروتئین های سولفاته تشکیل می شوند .این هسته ها از سلول های پوششی بدون مژک در ناحیه تنگه ساخته شده و به عنوان اولین هسته های رسوب گذاری عمل می کنند. ماده ی زمینه ای پوسته در واقع ترکیبی از پروتئین چربی و موکوپلی ساکارید اسیدی به نام سولفات کندرویتین است که رسو آهکی روی آن ها انجام می شود. این قسمت با کریستال های کلسیمی لایه ی پالیساد پوسته تخم مرغ را تشکیل می دهد.
ساختمان و اجزای داخلی تخم مرغ
کوتیکول یا بلوم خارجی ترین پوشش تخم مرغ است که حدود ۱۰ میکرون ضخامت دارد و از آب کربوهیدرات لیپید و پروتئینی از وع موسین تشکیل شده است. کوتیکول مانند یک سد دفاعی در برابر میکروارگانیسم ها عمل کرده و از تبخیر شدید آب در تخم مرغ جلوگیری می کند . به علاوه خروج تخم مرغ از مهبل را نیز تسهیل می کند. بخش غیر آلی پوسته شامل لایه های مخروطی پالیساد و قسمت کریستالی عمودی است. رسوب کربنات کلسیم بر هسته های پستانی طی ۵ ساعت به شکل لایه مخروطی منجر می شود. لایه پالیساد ستون هایی از کربنات کلسیم است که ضخیم ترین بخش پوسته اند.
